Mô hình nhà chống lũ đơn giản, giá rẻ của PGS Phạm Hùng Cường đang được dư luận quan tâm như một giải pháp tái thiết cuộc sống cho người dân miền Trung.
Đó là mô hình 'chòi chống lũ' của PGS. TS Phạm Hùng Cường, giảng viên Bộ môn Quy hoạch, Đại học Xây dựng Hà Nội. Giá giao động cho mỗi nhà chống lũ kiểu này chỉ từ 15 - 30 triệu đồng.
Một trong những người đã xây chòi chống lũ và hiện đang ở cùng gia đình tại chòi, bà Lê Thị Tuyết, nông dân, 70 tuổi, cho biết rằng từ khi có chòi, gia đình bà đưa hết thóc gạo, tài sản lên đó nên yên tâm đón lũchứ hồi xưa là 'mất sạch'.
"Do nuôi gà vịt thả vườn chứ không nuôi tập trung, nên khi lũ về không chạy kịp gà vịt thì bị trôi gà vịt thôi, còn lại thóc lúa, đồ đạc để lên chòi đều cứu được cả," bà Tuyết kể.
Một số các hộ gia đình khác tại Hương Khê và Nghệ An cũng được Bộ Xây dựng hỗ trợ xây chòi và nhà lõi chống lũ cách đây hơn chục năm.
PGS Phạm Hùng Cường cho biết ý tưởng về chòi chống lũ được hình thành vào năm 2013 cho vùng Hương Khê, Hà Tĩnh khi đó đang là nơi hứng lũ liên tiếp gây thiệt hại nặng về người và của.
Với ý tưởng nhà phải đơn giản, dễ làm, giá rẻ, PGS Phạm Hùng Cường đã thiết kế mô hình chòi chống lũcho người nghèo. Mô hình này đoạt giải A của Hội Kiến trúc sư Việt Nam năm 2014.

Phối cảnh minh họa chòi chống lũ
Mô hình chòi chống lũ

"Lũ về rất nhanh, chỉ 3 - 4 tiếng sau khi mưa lớn là nước cuồn cuộn đổ về. Bà con có khi chạy không kịp. Phần lớn những gia đình bị thiệt hại nặng về tài sản, thậm chí về người, là những nhà khó khăn. Họ không xây được nhà hai tầng mà chủ yếu sống trong những căn nhà thấp, sơ sài. Do đó khi có lũ là nghèo lại nghèo thêm vì tài sản bị lũ cuốn sạch. Năm nào cũng như năm nào.
"Do đó, nếu nhà chống lũ không rẻ thì có đưa thiết kế cho dân, họ cũng không làm được, hoặc cũng khó đểxin tài trợ," ông Cường nói.
Kiến trúc chòi chống lũ rất đơn giản. Gồm một khung có bốn cột và sàn bằng bê tông. Chiều cao của cột khoảng 3,5m để chống chọi lại được mức lũ lớn nhất ở Hương Khê vào khoảng 3m, diện tích sàn bê tông khoảng 8-9 m2. Trên sàn bê tông này người dân có thể quây khung thép hoặc tường gạch, lợp mái tôn. Mức giá một chòi như vậy từ 15-20 triệu đồng.
"Tùy vào điều kiện kinh tế của người dân mà họ có thể xây chòi làm kho chứa thóc, lúa, tài sản, gia cầm, các vật dụng thiết yếu khi lũ về. Hoặc có thể cải tạo thành nhà đểở luôn. Hiện đã có gia đình ở Hương Khê cải tạo chòi chống lũ thành nhà đểở," PGS Cường cho biết.
Chòi này được xây dựng gần nhà chính, có cầu thang, để khi lũ về người dân chỉ cần chạy ngay lên chòi.
PGS Cường cho rằng việc người dân có tinh thần chuẩn bị là rất cần thiết. Chẳng hạn thấy có mưa lớn là chủ động mang thóc lúa, gia cầm, nước uống, mì tôm, làm sẵn bè tre để đưa trâu bò gà lợn lên chòi.

Phối cảnh minh họa chòi chống lũ

Do kết cấu bê tông và diện tích nhỏ, chòi có thể chống chịu được bão số 12 và đảm bảo đững vững trong nước lũ, không bị ngấm nước, mục rã như nhà bằng gạch.
So sánh với mô hình nhà phao, PGS Cường nhận định rẵng mỗi mô hình đều có ưu và nhược điểm riêng. Với mô hình nhà phao, nhược điểm là cần phải nổi nên phải dùng các vật liệu rất nhẹ như vách tôn, mái tôn, như vậy sinh sống trong nhà này sẽ rất nóng nực. Ngoài ra một năm chỉ lũ từ một đến hai lần, trong khi phao không dùng đến trong suốt cả một năm dễ bị hư hỏng, cần thường xuyên duy tu. Đến khi lũ về có khi các dây chằng phao do có khi bị tụt, bị lỏng, v.v…
"Mô hình này là cho các hộ nghèo, rất nghèo. Nên đôi khi 20 triệu với họ cũng không có để xây. Do đó rất cần sự hỗ trợ của các nhà hảo tâm hiện đang tìm kiếm các cách thức để giúp đỡ bà con vùng bão lụt tái thiết cuộc sống."
"Bộ Xây dựng trước đây đã hỗ trợ một số hộở Hà Tĩnh để làm chòi này. Tôi cũng tự bỏ tiền giúp đỡ một hộ. Nhưng để nhân rộng thì cần có sự hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng."
Là hộ gia đình nhận được tiền hỗ trợ của kiến trúc sư Phạm Hùng Cường để làm chòi chống lũ, bà Lê ThịTuyết cho biết rằng từ cái chòi đơn sơ ban đầu, gia đình bà mới nâng nền chòi cao lên 1,5m, nếu lũ về thì đưa trâu bò lên đó. Căn chòi cũng cải tạo thành nhà ở kiên cố, đủ cho 6 người trong gia đình yên tâm sinh sống kể cả khi lũ về.
Khung nhà chống lũ của gia đình ông Đinh Công Chính, Hương Khê, Hà Tĩnh

Khung nhà chống lũ của gia đình ông Đinh Công Chính, Hương Khê, Hà Tĩnh