Làng Nha Xá (Hà Nam) - DI SẢN PHI VẬT THỂ LÀNG NHA XÁ

Lễ hội

Lễ hội truyền thống: Hội làng vào ngày 24/1 âm lịch, tưởng nhớ Thành hoàng làng Trần Khánh Dư

Hội làng là hoạt động tín ngưỡng, sinh hoạt tập thể quan trọng nhất của làng trong năm. Hội làng có sự tham gia đông đủ của dân làng, lãnh đạo địa phương, các họ tộc, các nghệ nhân làng nghề …. Hội làng bao gồm phần lễ và phần hội được tiến hành tập trung tại khu vực đình làng. Phần lễ tưởng niệm Thành hoàng làng đức Trần Khánh Dư. Phần hội thường diễn ra vào buổi tổi, bao gồm nhiều tiết mục văn nghệ của dân làng. Hội làng hiện nay thu hút được người  gốc dân làng từ mọi miền đất nước và một số người dân từ các xã lân cận đến tham dự. Tuy nhiên, hội làng chưa thu hút được khách du lịch, và cũng chưa có các yếu tố tổ chức dịch vụ du lịch (thông tin, đón tiếp, phục vụ ….). 

Âm thực, sản vật đặc thù

Món ăn đặc trưng ở đây là món cháo cái (một kiểu cháo se). Gạo một phần nếp ba phần tẻ ngâm từ tối hôm trước đến sáng hôm sau vớt để ráo nước đem giã rồi dùng giây bột lọc lấy phần bột mịn để se (làm cái) phần bột to thì cho vào nấu nhuyễn với nước dùng làm từ xương, thịt băm... phần bột mịn được hòa với ít nước cho mềm và sùng tay se nhỏ bằng đầu đũa rồi thả vào nồi cháo đã chín nhừ, đợi phần cái se cho vào chín thì múc ra bát rắc hành hoa thì là lên mặt. Xưa hay dùng bát chiết yêu để ăn cháo do có miệng rộng nên nhanh nguội, dễ ăn.

Ngoài ra làng Nha Xá còn có món chả cá và nấu thuôn cũng rất đặc biệt trong cách chế biến.

Nghệ thuật biểu diễn

Theo lời kể của ông Nguyễn Văn Thai, 80 tuổi (2018) cán bộ về hưu kể lại thì xưa làng có diễn kịch "Ngô khoai tranh đấu", hát dân ca, chèo, kịch nói tại sân đình. Sân khấu được bắc trên mặt ao bằng tre lứa. Nay xã đã lấp ao này và xây sân khấu bằng gạch trên nền.

Các phong tục, tập quán tiêu biểu

Dân làng Nha Xá tổ chức lễ hội vào ngày 24 tháng Giêng hàng năm để tưởng nhớ công ơn Thành hoàng làng Trần Khánh Dư với các hoạt động lễ hội phong phú và đặc trưng thì hàng năm vào tết Trung Thu dân làng cũng tổ chức cho các cháu rất linh đình, tập dượt trước khi biểu diễn đến cả tháng.