Làng Nôm (Hưng Yên) - KHÔNG GIAN CẢNH QUAN LÀNG NÔM

 

 

Đánh giá chung

Cảnh quan làng Nôm có cấu trúc và diện mạo hết sức đặc sắc với trục không gian mặt nước dọc theo hình thái làng với chức năng điều hòa vi khí hậu, thoát nước mưa và tạo cảnh quan theo phong thủy. Những đặc trưng về kiến trúc cảnh quan làng Nôm tập trung khá dày đặc trong và ngoài khuôn viên làng tạo nên một sắc thái không thể pha trộn với bất cứ một làng truyền thống nào khác ở vùng Đồng bằng sông Hồng. Đặc biệt nhất có thể kể đến hai tuyến mặt đứng các nhà thờ họ soi bóng xuống mặt nước ao trung tâm, đình Nôm, cổng làng theo kết cấu bát trụ, cây đa cổ thụ đình làng, chùa Nôm, chợ Nôm, cầu đá đầu rồng, giếng đình làng. 

 

Làng Nôm nhìn từ trên cao

 

Cảnh quan trục không gian mặt nước trung tâm làng Nôm

Đây là một trục cảnh quan đặc trưng của làng Nôm với mặt nước ao trung tâm kéo dài từ đầu làng đến cuối làng kết nối các xóm dân cư cùng với nhiều yếu tố kiến trúc như các nhà thờ trong làng và cảnh quan như cây xanh, cầu gạch (có dầm đỡ bằng đường ray xe lửa thời Pháp). Đây không những có vai trò quan trọng trong việc điều hòa vi khí hậu, tạo cảnh quan đặc sắc của làng mà còn là một không gian công cộng rất có ý nghĩa đối với đời sống sinh hoạt hàng ngày của dân cũng như các dịp lễ hội trong năm. 

Các dãy nhà thờ họ hai bên trục mặt nước trung tâm cũng một đặc trưng cảnh quan riêng được người dân làng chăm chút và tự hào. 

Cảnh quan trục không gian mặt nước trung tâm làng Nôm

 

Cảnh quan khu vực chùa Nôm

Khuôn viên chùa Nôm nằm ngoài phạm vi khu vực cư trú của làng Nôm cũng là một kho tàng di sản của toàn vùng với các giá trị kiến trúc và nghệ thuật đặc sắc. Hiện nay, chùa Nôm còn lưu giữ được hơn 100 pho tượng Phật bằng đất tuyệt đẹp có tuổi hàng trăm năm. Các pho tượng được tạc ở nhiều trạng thái, tư thế và chủ đề khác nhau. Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên không phải là số lượng các pho tượng đất mà là độ bền vững không tưởng của chúng. Trải qua nhiều trận lụt lịch sử, các pho tượng vẫn còn nguyên vẹn và hiện chúng vẫn là một ẩn số mà các nhà khoa học chưa giải thích được. Điểm đặc biệt hấp dẫn du khách của chùa Nôm chính là khung cảnh thiên nhiên thoáng đãng, rộng rãi với nhiều công trình kiến trúc đặc sắc. 

 

Cảnh quan khu vực chùa Nôm

 

Cảnh quan khu vực cầu đá làng Nôm

Cầu đá làng Nôm với tuổi đời hơn 200 năm làm bằng đá xanh, trạm chổ đầu rồng ở 9 hàng cột vẫn đang làm tốt nhiệm vụ giao thông và kết nối cảnh quan

 

Nhà thờ họ ở trục cảnh quan trung tâm

Hai dãy mặt đứng các nhà thờ họ (các họ Đỗ, Nguyễn, Phùng, Tạ, Đặng, Đan, Đỗ) với mục đích tôn vinh đạo hiếu trong đời sống tinh thần của người dân.

 

Dãy mặt đứng nhà thờ họ hai bên trục mặt nước trung tâm làng Nôm

Khu vực chợ Nôm

Khu vực chợ Nôm nằm ngay đối diện với chủa Nôm “Linh thông cổ tự” cũng là một không gian sinh hoạt kinh tế và văn hóa công cộng quen thuộc của dân làng. Chợ Nôm có gồm hai dãy nhà cấp bốn với kết cấu gạch nung để trần màu nâu đỏ. Chợ Nôm thường ngày khá tấp nập các hoạt động mua bán thực phẩm và đồ dùng sinh hoạt không chỉ cho làng Nôm mà còn cả khu vực xã Đại Đồng. 

 

Khung cảnh chợ Nôm 

Đường làng, ngõ xóm

Đường chính dọc tuyến ao trung tâm: rộng khoảng 2.5-3m lát có nhiều đoạn lát gạch nghiêng và hai bên là hai dãy nhà thờ họ trong làng. Dọc đường chính có một số cây xanh tầm trung để tạo vừa tạo bóng mát nhưng không hạn chế tầm nhìn của mặt đứng các nhà thờ họ. Các cây có kích thước cao được đặt ở đầu và cuối tuyến đường chính tạo điểm nhìn cho trục cảnh quan. 

Các ngõ xóm có kích thước khoảng 1,8m-2,3m phần lớn còn giữ nền gạch. Bên cạnh thường là tường gạch khuôn viên gia đình. 

 

Đường làng, ngõ xóm làng Nôm

 

Các cảnh quan đặc trưng khác

Cảnh quan khuôn viên hộ gia đình: 

Tuy không phải là một làng thuần nông nhưng khuôn viên của hầu hết các hộ gia đình trong làng Nôm vẫn có cấu trúc và cách bố trí theo những chuẩn mực truyền thống của một hộ nông dân với mô hình vườn – ao – chuồng. Hiện nay, do lối sống công nghiệp hóa nhiều hóa chất nên mô hình sinh hoạt khép kín theo chu trình sinh thái không còn rõ nét và các không gian mặt nước như ao nhà bị ô nhiễm đáng kể. 

Hiện trạng cảnh quan khuôn viên hộ gia đình

 

Cảnh quan khu vực sản xuất nông nghiệp: 

Cũng giống như đa số các làng xã truyền thống khác của vùng Đồng bằng sông Hồng, cảnh quan sản xuất của ngoài phạm vi cư trú làng Nôm (thôn Đại Đồng) là những khu vực cánh đồng lúa bằng phẳng với một màu xanh ngát trải dài. 

Khung cảnh ruộng đồng bên ngoài khu vực cư trú 

Cây xanh đặc trưng

Cây xanh trong và ngoài khu vực cư trú của làng Nôm cũng có những đặc trưng như các làng truyền thống ở vùng trung tâm Đồng bằng sông Hồng có cùng hệ sinh thái tự nhiên như cây si cổ thụ lâu năm ở sân đình, cây nhãn cổ thụ ở cầu ao giữa làng, một số cụm tre còn sót lại ở rìa khuôn viên làng và rất nhiều cây xanh phổ biến trong vườn nhà và bên đường.

Cây xanh đặc trưng làng Nôm